Details
Afbeelding(en)
TitelStaande klok met orgelpijpen
Vervaardiger Per Strand
PlaatsStockholm (Zweden)
Jaar 1794
Objectnummer0669
Objectcategoriemechanische instrumenten met orgelpijpen, uurwerken met speelwerk
Objectnaamuurwerk met orgelpijpen, staande klok
BeschrijvingDe cilinder is voorzien van een zogenaamde spiraal- of schroefnotatie. Er hangt een groot gewicht aan de achterzijde, dat ruim 35 kilo weegt en een valhoogte van maar liefst 2 meter heeft.
Het orgelwerk zelf zit in de voet van de klok en bestaat uit twee registers, waarvan er ééntje constant speelt. Het spel van het tweede register wordt bepaald door programmering op de cilinder en wordt zo in- of uitgeschakeld wanneer nodig.
Begeleidende tekstenDoordat er gebruik wordt gemaakt van schroefnotatie, staan hier langere melodieën op. Keerzijde is dat er wel minder melodieën op staan. Door de klok echter te voorzien van meerdere cilinders (in dit geval 12) met een lange melodie, bleef er toch voldoende keuze. Er zijn vier cilinders met arrangementen van Mozart en Haydn. Daarnaast zijn o.a. de Zweedse componisten Grenser en Askegren vertegenwoordigd.
De technische wisseling tussen de twee registers, zorgt voor een prachtig, dynamisch tooneffect.
Vroege speelklokken waren nog gelimiteerd in hun mogelijkheden tot geluidsvariatie, maar gedurende de 18e eeuw breidden klokkenmakers de mogelijkheden steeds meer uit. Bij orgelklokken kon een maker dit bijvoorbeeld doen door meerdere registers orgelpijpen toe te voegen. Het bijzondere aan de Per Strand nu is, niet alleen de aanwezigheid van twee registers, maar met name het mechanisme waarmee geleidelijk tussen deze twee kan worden gewisseld. Een signatuur in de windlade luidt: ‘Forfardigat af Per Strand Stockholm 1794’. Per (of: Pettr) Strand was houtsnijder van origine en het is niet volledig duidelijk waar of wanneer hij uiteindelijk zijn vaardigheden als orgelbouwer en maker van muziekklokken leerde. Wel zien we overeenkomsten in zijn stijl met zijn tijdgenoten en weten we dat hij in 1791 een koninklijk privilege ontving voor het vervaardigen van muziekuurwerken en orgels. Vandaag de dag zijn er nog ongeveer 50 klokken van de hand van Strand bewaard gebleven. Dat is best een behoorlijk aantal, wat zou kunnen duiden op een sterke productie destijds. De werkplaats van Strand werd in 1824 overgenomen door zijn zoon Per Zacharias, die na zijn opleiding in Duitsland één van Zwedens belangrijkste orgelbouwers van zijn tijd werd.
Vroege speelklokken waren nog gelimiteerd in hun mogelijkheden tot geluidsvariatie, maar gedurende de 18e eeuw breidden klokkenmakers de mogelijkheden steeds meer uit. Bij orgelklokken kon een maker dit bijvoorbeeld doen door meerdere registers orgelpijpen toe te voegen. Het bijzondere aan de Per Strand nu is, niet alleen de aanwezigheid van twee registers, maar met name het mechanisme waarmee geleidelijk tussen deze twee kan worden gewisseld. Een signatuur in de windlade luidt: ‘Forfardigat af Per Strand Stockholm 1794’. Per (of: Pettr) Strand was houtsnijder van origine en het is niet volledig duidelijk waar of wanneer hij uiteindelijk zijn vaardigheden als orgelbouwer en maker van muziekklokken leerde. Wel zien we overeenkomsten in zijn stijl met zijn tijdgenoten en weten we dat hij in 1791 een koninklijk privilege ontving voor het vervaardigen van muziekuurwerken en orgels. Vandaag de dag zijn er nog ongeveer 50 klokken van de hand van Strand bewaard gebleven. Dat is best een behoorlijk aantal, wat zou kunnen duiden op een sterke productie destijds. De werkplaats van Strand werd in 1824 overgenomen door zijn zoon Per Zacharias, die na zijn opleiding in Duitsland één van Zwedens belangrijkste orgelbouwers van zijn tijd werd.
Afmetingen
geheel hoogte: 290 cm
geheel breedte: 76 cm
geheel diepte: 61 cm
cilinder lengte: 39 cm
cilinder diameter: 16 cm
geheel breedte: 76 cm
geheel diepte: 61 cm
cilinder lengte: 39 cm
cilinder diameter: 16 cm
Digitale referenties