Details
Afbeelding(en)
TitelTafelklok met orgelpijpen en automaten, 'Napoleonklok'
Vertaalde titelMusical Table Clock with Organ Movement and Automata ‘Napoleon Clock’,
Vervaardiger Louis Moinet le jeune (uurwerkmaker)
PlaatsParijs (Frankrijk)
Jaar ca. 1805
Objectnummer0602
Objectcategoriemechanische instrumenten met orgelpijpen, uurwerken met speelwerk
Objectnaamuurwerk met orgelpijpen, tafelklok
BeschrijvingDeze vaasklok in empire stijl, toont de portretten van Napoléon en zijn vrouw Josephine onder de wijzerplaat. Dankzij technisch vernuft, worden zij terwijl de klok speelt, door twee engelen ‘gekroond’. De klok is vuurverguld, een proces waarbij goud werd opgelost in kwik. Daardoor ontstond een vloeibare pasta die over de klok kon worden verdeeld. Door het geheel vervolgens met vuur te verhitten, verdampte het kwik en bleef een dunne laag goud achter. Dat kon met secuur vakmanschap tot in detail mat of glanzend worden uitgewerkt.
Begeleidende tekstenHet orgel heeft 12 toetsen en 12 open metalen pijpen. Alle melodieën zijn monofoon (eerder melodisch dan harmonisch), wellicht om vogelzang te imiteren, en zijn in een spiraal op de cilinder geprogrammeerd. Deze manier van programmeren wordt ook wel helicoïdale notatie genoemd.
Aanvankelijk werd gedacht dat dit instrument in 1805 door de stad Lyon werd aangeboden aan keizer Napoleon Bonaparte bij een bezoek aan die stad, aan de hand van een brief die beschikbaar werd toen de klok in later eeuwen ter veiling werd aangeboden. Of de klok daadwerkelijk in 1805 door de stad geschonken is, of in opdracht van Lyon is vervaardigd, valt daarmee echter niet te bewijzen. In ieder geval vond de kroning van Napoleon en Joséphine niet lang daarvoor, in december 1804, plaats. Saillant detail is dat de keizerlijke en pauselijke macht op dat moment al eeuwen met elkaar in strijd waren verwikkeld. Napoleon organiseerde zijn eigen kroning, met aanwezigheid van de paus, en kroonde daarbij zichzelf én zijn vrouw. De maker van deze klok heeft deze gebeurtenis diplomatiek weten op te lossen, door het op de klok te laten gebeuren aan de hand van neer dalende engelen. De techniek van vuurvergulden werd in de 18e en begin 19e eeuw in Frankrijk veel toegepast, ook op beelden, meubels en bronzen monturen. De mogelijkheid om na vergulding het achtergebleven goud gedetailleerd en gevarieerd te kunnen polijsten, was namelijk een groot voordeel ten opzichte van een vergulding met bladgoud. Maar, het was uiteraard een giftig klusje vanwege de kwikdampen die bij de verhitting vrij kwamen. Het werd dan ook vaak uitbesteed aan gevangenen, die in ruil voor hun werk bepaalde privileges en cadeaus kregen. Vanwege het gevaar voor de gezondheid van de ambachtslieden werd het proces van vuurvergulden in 1930 dan ook officieel verboden.
Aanvankelijk werd gedacht dat dit instrument in 1805 door de stad Lyon werd aangeboden aan keizer Napoleon Bonaparte bij een bezoek aan die stad, aan de hand van een brief die beschikbaar werd toen de klok in later eeuwen ter veiling werd aangeboden. Of de klok daadwerkelijk in 1805 door de stad geschonken is, of in opdracht van Lyon is vervaardigd, valt daarmee echter niet te bewijzen. In ieder geval vond de kroning van Napoleon en Joséphine niet lang daarvoor, in december 1804, plaats. Saillant detail is dat de keizerlijke en pauselijke macht op dat moment al eeuwen met elkaar in strijd waren verwikkeld. Napoleon organiseerde zijn eigen kroning, met aanwezigheid van de paus, en kroonde daarbij zichzelf én zijn vrouw. De maker van deze klok heeft deze gebeurtenis diplomatiek weten op te lossen, door het op de klok te laten gebeuren aan de hand van neer dalende engelen. De techniek van vuurvergulden werd in de 18e en begin 19e eeuw in Frankrijk veel toegepast, ook op beelden, meubels en bronzen monturen. De mogelijkheid om na vergulding het achtergebleven goud gedetailleerd en gevarieerd te kunnen polijsten, was namelijk een groot voordeel ten opzichte van een vergulding met bladgoud. Maar, het was uiteraard een giftig klusje vanwege de kwikdampen die bij de verhitting vrij kwamen. Het werd dan ook vaak uitbesteed aan gevangenen, die in ruil voor hun werk bepaalde privileges en cadeaus kregen. Vanwege het gevaar voor de gezondheid van de ambachtslieden werd het proces van vuurvergulden in 1930 dan ook officieel verboden.
Afmetingen
geheel hoogte: 79.5 cm
geheel breedte: 27.5 cm
geheel diepte: 23.5 cm
cilinder lengte: 13.5 cm
cilinder diameter: 7 cm
geheel breedte: 27.5 cm
geheel diepte: 23.5 cm
cilinder lengte: 13.5 cm
cilinder diameter: 7 cm
Digitale referenties