Details
Afbeelding(en)
TitelTafelklok met orgelspeelwerk en automaten.
Vertaalde titelMusical Table Organ Clock with Automata
Vervaardiger George Pyke
PlaatsLonden (Engeland)
Jaar ca. 1750
Objectnummer0760
Objectcategoriemechanische instrumenten met orgelpijpen, uurwerken met speelwerk
Objectnaamuurwerk met orgelpijpen, tafelklok
BeschrijvingSpeelklokken met orgelpijpen zijn heel complexe apparaten: het zijn namelijk complete mini-orgels. Dat vereist een groot technisch vernuft. Een orgel kan makkelijker ingewikkelder muziek maken dan een bel, doordat je een toon langer of korter kunt laten klinken. Zo lang er lucht door een pijpje stroomt, klinkt er een toon. Dat kan met bellen niet, omdat daar de klank wordt geproduceerd door een hamerslag. Bovendien kun je met knopjes aan de zijkant kiezen welke register orgelpijpen er speelt, zodat ook de klank kan veranderen. Deze klok speelt iedere drie uur zijn prachtige muziek. Ook aan het uiterlijk van de klok is aandacht besteed. De zwarte kast is rijk versierd met vuurvergulde ornamenten. De cilinder waarop de muziek staat is in dit geval van hout, in tegenstelling tot klokken van vader John Pyke (waarbij de cilinders vaak van messing waren).
Begeleidende tekstenDe muziek op orgelklokken is virtuozer dan muziek op bijvoorbeeld bellenspeelklokken. De Gigue op deze klok is de tweede melodie uit het handschrift “Sonata by Mr. Händel for a Musical Clock” uit 1732. Beroemde componisten componeerden zelden speciaal voor orgelklokken. Meestal waren het arrangementen van bestaande melodieën. Of ze het als een nobele taak zagen is ook maar de vraag, misschien was het eerder om geld te verdienen. Zo heeft Mozart ook gecomponeerd voor Flötenuhren en over een bepaald stuk schreef hij in een brief aan zijn vrouw dat hij dit vervelende werk deed om haar wat dukaten toe te kunnen spelen.
De luxe orgelklokken waar Händel (1685-1759) muziek voor schreef, werden meestal vervaardigd door de Engelse koninklijke klokkenmakers Charles Clay en John Pyke. De hier getoonde klok is van Johns zoon George. Speelklokken waren exclusief voor de welgestelde burgers. En speelklokken met orgelwerken waren nóg exclusiever dan die met bellen. Stel je de complexe techniek en het vernuft dat nodig is om een compleet orgel in klein formaat te maken. De muziek is veel virtuozer en de kast is ook rijkelijk versierd. Dat zorgt voor een sterke associatie tussen dit soort klokken en de status van de hoogste bovenlagen van de bevolking in het West-Europa van de 18e eeuw. De klokkenmakers vader en zoon Pyke hadden dan ook niet voor niets een zeer rijke klantenschare, waaronder leden van de koninklijke familie (zoals Princess Augusta van Wales, in 1759).
De luxe orgelklokken waar Händel (1685-1759) muziek voor schreef, werden meestal vervaardigd door de Engelse koninklijke klokkenmakers Charles Clay en John Pyke. De hier getoonde klok is van Johns zoon George. Speelklokken waren exclusief voor de welgestelde burgers. En speelklokken met orgelwerken waren nóg exclusiever dan die met bellen. Stel je de complexe techniek en het vernuft dat nodig is om een compleet orgel in klein formaat te maken. De muziek is veel virtuozer en de kast is ook rijkelijk versierd. Dat zorgt voor een sterke associatie tussen dit soort klokken en de status van de hoogste bovenlagen van de bevolking in het West-Europa van de 18e eeuw. De klokkenmakers vader en zoon Pyke hadden dan ook niet voor niets een zeer rijke klantenschare, waaronder leden van de koninklijke familie (zoals Princess Augusta van Wales, in 1759).
Afmetingen
geheel hoogte: 117 cm
geheel breedte: 70 cm
geheel diepte: 53 cm
cilinder lengte: 34 cm
cilinder diameter: 13 cm
pinakel lengte: 13 cm
pinakel breedte: 6.5 cm
sleutel lengte: 20 cm
sleutel breedte: 16 cm
speer lengte: 30 cm
geheel breedte: 70 cm
geheel diepte: 53 cm
cilinder lengte: 34 cm
cilinder diameter: 13 cm
pinakel lengte: 13 cm
pinakel breedte: 6.5 cm
sleutel lengte: 20 cm
sleutel breedte: 16 cm
speer lengte: 30 cm
Digitale referenties