Details
Afbeelding(en)
TitelStaande klok met orgelpijpen ‘Braamcampklok’
Vertaalde titelLongcase Clock with Organ Playing Movement 'Clay'
Vervaardiger Charles Clay (uurwerkmaker), Jacopo Amigoni (schilder), Jan Michiel Rijsbrack (beeldhouwer)
PlaatsLonden (Engeland), Londen (Engeland), Londen (Engeland)
Jaar ca. 1738
Objectnummer1335
Objectcategoriemechanische instrumenten met orgelpijpen, uurwerken met speelwerk
Objectnaamuurwerk met orgelpijpen, staande klok
BeschrijvingDe tien korte melodieën die deze klok afspeelt, zijn geprogrammeerd op een grote messing cilinder. De klok heeft een vrij kleine wijzerplaat en is zeer gedetailleerd versierd. Er zijn gedeeltelijk messing vergulde en bronzen elementen. De zilveren reliëfs worden toegeschreven aan de beeldhouwer Jan Michiel Rysbrack (1684-1770) en het olieverfschilderij van een mythologische scène (een voorstelling van Apollo, de negen muzen, en Minerva op de berg Parnassus) aan de schilder Jacopo Amigoni (1682-1752). De klok is aan alle zijdes dusdanig luxueus gedecoreerd, dat het hoogstwaarschijnlijk de bedoeling was dat de klok midden in een ruimte kon worden gezet en aan alle kanten kon worden bewonderd.
Begeleidende tekstenHet imposante orgelwerk dat in de klok is geplaatst, kan om de drie uur een melodie kan spelen. Niet alle tien melodieën die op de originele cilinder staan, zijn bekend. Wel is zeker dat de klok repertoire van G.F. Händel (1685-1759) speelt. Zo is de eerste melodie het ‘Menuet uit de Ouverture van Arianna’, afkomstig uit de gelijknamige opera die in 1793 voor het eerst werd opgevoerd. Händel was ook in zijn tijd al een enorm populaire componist. Samen met Amigoni en Rysbrack, die ook hadden meegewerkt aan de scenografie van zijn opera's in Londen, droeg het feit dat deze klok muziek van Händel bevatte bij aan het prestige van dit luxueuze object. De wijze waarop muzikale ornamenten op de cilinder zijn geprogrammeerd geeft de klok nog een ander historisch belang. Het geeft een indruk van hoe men dit soort muziek in de 18e eeuw zou hebben uitgevoerd en is daarom een waardevolle bron van informatie. En ook de onbekende melodieën zijn minstens zo interessant, omdat veel mensen ze nog nóóit gehoord hebben.
Nadat klokkenmaker Charles Clay zich in 1720 vestigde in Londen, werd er in 1723 hij aangesteld als ‘Clockmaker to His Majesty’s Board of Works’ aan het Engelse koninklijke hof. In deze hoedanigheid werkte hij, tot zijn dood in 1740, aan een indrukwekkende reeks orgelklokken. Deze behoren nog steeds tot de absolute top die Engeland ooit op dit gebied heeft voortgebracht. Er zijn nu nog zeven exemplaren van zijn hand bekend, die zich in zowel museale als koninklijke collecties in Europa en China bevinden. Deze andere klokken van Clay zijn meestal wel wat kleiner en hebben niet allemaal een spelend binnenwerk meer. Zo monumentaal, origineel en compleet als de klok in Museum Speelklok is er geen ander. Voor wie deze imposante klok oorspronkelijk werd gemaakt is niet bekend. We weten wel dat de klok rond 1747 te koop stond in Amsterdam in de winkel van de van oorsprong Engelse klokkenmaker Roger Dunster. Vanaf in elk geval 1759 -en misschien wel eerder - kwam de klok in het bezit van Gerrit Braamcamp (1699-1771). Zijn kunstverzameling, met onder andere deze klok, was in heel Europa bekend en werd bijvoorbeeld bezocht door Frederik II van Pruissen en Willem V met zijn vrouw. Na de dood van Gerrit Braamcamp werd de klok op een veiling voor 3700 gulden verkocht aan zijn neef in Portugal. Na hem volgende verschillende, onbekende eigenaren tot de klok uiteindelijk in 1972 in het bezit kwam van de Franse verzamelaar Robert de Balkany. Om onderscheid tussen dit type klokken van Clay te maken, verwijzen we er ook wel naar met de term ‘Braamcamp-klok’. Deze ‘bijnaam’ is dus te danken aan het eigenaarschap van Gerrit Braamcamp.
Nadat klokkenmaker Charles Clay zich in 1720 vestigde in Londen, werd er in 1723 hij aangesteld als ‘Clockmaker to His Majesty’s Board of Works’ aan het Engelse koninklijke hof. In deze hoedanigheid werkte hij, tot zijn dood in 1740, aan een indrukwekkende reeks orgelklokken. Deze behoren nog steeds tot de absolute top die Engeland ooit op dit gebied heeft voortgebracht. Er zijn nu nog zeven exemplaren van zijn hand bekend, die zich in zowel museale als koninklijke collecties in Europa en China bevinden. Deze andere klokken van Clay zijn meestal wel wat kleiner en hebben niet allemaal een spelend binnenwerk meer. Zo monumentaal, origineel en compleet als de klok in Museum Speelklok is er geen ander. Voor wie deze imposante klok oorspronkelijk werd gemaakt is niet bekend. We weten wel dat de klok rond 1747 te koop stond in Amsterdam in de winkel van de van oorsprong Engelse klokkenmaker Roger Dunster. Vanaf in elk geval 1759 -en misschien wel eerder - kwam de klok in het bezit van Gerrit Braamcamp (1699-1771). Zijn kunstverzameling, met onder andere deze klok, was in heel Europa bekend en werd bijvoorbeeld bezocht door Frederik II van Pruissen en Willem V met zijn vrouw. Na de dood van Gerrit Braamcamp werd de klok op een veiling voor 3700 gulden verkocht aan zijn neef in Portugal. Na hem volgende verschillende, onbekende eigenaren tot de klok uiteindelijk in 1972 in het bezit kwam van de Franse verzamelaar Robert de Balkany. Om onderscheid tussen dit type klokken van Clay te maken, verwijzen we er ook wel naar met de term ‘Braamcamp-klok’. Deze ‘bijnaam’ is dus te danken aan het eigenaarschap van Gerrit Braamcamp.
Digitale referenties